‘Nederland let op uw zaak!’ Die waarschuwing uitte voorzitter Jacco Vonhof donderdagmiddag tijdens het jaarcongres van MKB-Nederland in Zwolle. Door de overname van middenbedrijven door (buitenlandse) private equity partijen, de onvoldoende doorgroei van kleinere bedrijven én het zeer hoge aantal zzp’ers dat geen werkgever wil worden, vreest hij voor verlies van het ondernemerschap dat Nederland in alle opzichten juist zo hard nodig heeft.
‘Bedrijven die lokaal zijn geworteld en met grote betrokkenheid bij hun omgeving opereren, die de oplossingen en innovaties hebben voor de grote transities. Als we dat soort ondernemerschap in toenemende mate kwijtraken, is de impact groter dan alleen economisch. We zijn nu nog op tijd om deze trend te keren. Het kabinet heeft een aantal goede plannen, maar die moeten nog wel gerealiseerd worden.’
Bedrijven raken wortels kwijt
Vonhof constateert dat een toenemend aantal ondernemers ermee stopt en niet doorgroeit omdat ze de benodigde investeringen niet kunnen doen. De toekomst is onzeker, financiering is moeilijk, bedrijfsoverdracht binnen de familie is ingewikkeld, en personeel bijna niet te vinden. Hij maakt zich zorgen over de consolidatie die momenteel optreedt. ‘Ik zie en hoor in toenemende mate dat middenbedrijven worden gekocht door private equity, en vaak vanuit het buitenland. Het gevolg is dat we die bedrijven feitelijk kwijtraken. Ze groeien niet meer in Nederland, innovaties vinden niet per definitie nog in ons land plaats, en ze raken hun wortels in de samenleving kwijt. En we weten allemaal wat er gebeurt als we wortels uit de grond trekken. Dan treedt erosie op, spoelt vruchtbare grond weg. En er groeit niets meer voor terug.’
Maatschappelijke rol mkb
Die zorg wordt versterkt doordat kleinere bedrijven al jaren onvoldoende doorgroeien en er nauwelijks nog ondernemers zijn die ook werkgever willen worden. Zij blijven liever zelfstandig zonder personeel. ‘Opgeteld leidt dat tot verlies van ondernemerschap met grotere gevolgen dan alleen economisch. We raken daarmee ook de maatschappelijke en sociale rol van mkb-bedrijven kwijt. Bedrijven die zorgen voor leefbaarheid, sociale cohesie, die het lokale verenigingsleven sponseren en waarin mensen naar elkaar omkijken.’
Drempel werkgeverschap
Ondernemen moet weer leuker en makkelijker worden, aldus de voorzitter van MKB-Nederland. Hij verwees daarbij naar de Ondernemersagenda die hij vlak voor de zomer heeft gepresenteerd, en waarin tal van maatregelen staan die het mkb lucht geven, en die het kabinet zo kan overnemen. Hij sprak ook de aanwezige minister Van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan. ‘Nergens is de regeldruk zo hoog als in het sociale domein. De drempel om nog werkgever te willen worden is veel te hoog. Tal van verplichtingen en verantwoordelijkheden gaan al in zodra je je eerste werknemer aanneemt. Daar kan en moet dit kabinet iets aan doen.’
Personeelstekort
Vonhof wil ook samen met het kabinet aan de slag om ervoor te zorgen dat we al het potentieel op onze krappe arbeidsmarkt kunnen benutten. Het tekort aan personeel is immers een van de grote groeibrekers voor het mkb. ‘Iedereen is het er bijvoorbeeld over eens dat werken of meer werken altijd moet lonen. Maar laten we er dan voor zorgen dat dat ook echt gebeurt. De prikkels in de systemen moeten de goede kant op staan.’ Ondernemers moeten zelf ook aan de bak, want werknemers hebben de banen voor het uitzoeken. ‘Dat vereist boven alles goed werkgeverschap. Ook moeten we meer investeren in arbeidsbesparende technologie en creatiever zijn bij het invullen van vacatures.’
Zzp en ondernemerschap
De voorzitter van MKB-Nederland maakte verder nog het punt dat veel van het zzp-schap, zoals in de zorg en het onderwijs, in ons land niets met ondernemerschap te maken heeft. Hij vindt dat huidige ondernemersfaciliteiten zoals de zelfstandigenaftrek en de mkb-winstvrijstelling daarom moeten worden omgezet in plaats van er steeds met de kaasschaaf overheen te gaan totdat er niets meer overblijft. ‘Richt die faciliteiten niet meer op het zíjn van ondernemer, maar op het gedrag van de ondernemer. De maatschappelijke bijdrage van ondernemers is dat zij met investeren, innoveren en werkgeverschap de motor zijn achter brede welvaart. Dát moeten we fiscaal belonen.’